Het kan gaan om samen pudding eten. Of wandelen. Praten over alles en nog wat, of over sterven. Er gewoon zijn. Vrijwilligster Ann (52) zet zich met hart en ziel in voor haar palliatieve patiënten en hun naasten.
Hoe beland je in dit soort vrijwilligerswerk?
Ann: ‘Ik ben jarenlang ambulancier geweest, maar door ziekte ben ik nu non-actief. Toch probeer ik mijn tijd zinvol door te brengen. In het ziekenhuis deed ik dat al op de palliatieve afdeling; daarvoor had ik ook een korte opleiding gevolgd. De beslissing is vooral genomen tijdens het ziekteproces en overlijden van mijn tante in 2019. Ik kwam in contact met palliatieve thuiszorg en samen met palliatief deskundige Leen heb ik mijn tante begeleid in het hele proces. Die thuisbegeleiding was zo mooi, zo intens; ze betekende veel voor haar en voor ons. Men heeft me dan gevraagd het vrijwilligersteam te vervoegen en daar moest ik eigenlijk niet over twijfelen. Ondertussen doe ik dit drie jaar.’
Wat doe je dan precies?
Ann: ‘Wat wij doen, is heel gevarieerd. Wanneer een vraag naar ondersteuning bij PNM terecht komt, zal er na akkoord van de huisarts als eerste altijd een palliatief deskundige langsgaan. Die kijkt naar de medische toestand van de patiënt, de noden rond het levenseinde, afscheid en het sterven. Zo wordt bekeken wat een vrijwilliger zou kunnen betekenen voor de patiënt én zijn omgeving.
Dat laatste kan dus alles zijn. We kunnen bij de zieke blijven wanneer de mantelzorger of partner even boodschappen wil doen of er gewoon even tussenuit wil. We geven heel praktisch advies om die laatste weken of maanden zo comfortabel mogelijk te maken. En we zijn er om vooral te ‘zijn’, te luisteren, te praten. We oordelen nooit. De ervaring leert me dat er gewoon zijn zo ontzettend belangrijk is. Betrokken aanwezig zijn, dat telt.’
Je belandt wel in heftige situaties.
Ann: ‘De dood is sowieso geen taboe voor mij en boezemt me ook geen angst in. Graag zien is uiteindelijk ook loslaten. Daarin een stukje kunnen begeleiden is eigenlijk heel mooi. Het leven loslaten, elkaar loslaten… in liefde. Dan wordt sterven soms heel zacht. Soms krijg je natuurlijk wel beladen situaties. Dan toon je respect, maar je probeert toch ook nog te verbinden. Zo herinner ik me een man van wie één dochter niet meer naar huis kwam. Door onze gesprekken is de man ermee aan de slag gegaan en is ze uiteindelijk toch gekomen. Het is zo belangrijk dat mensen kunnen afronden, dat merk ik iedere keer opnieuw. Toch kan ik het zelf naderhand goed loslaten. Misschien omdat ik getraind ben als ambulancier. We komen ook maandelijks samen met onze groep vrijwilligers om ervaringen te delen en vrijwilligersverantwoordelijke Jeroen is er altijd om je met raad en daad bij te staan.’
Wat betekent het voor jou?
Ann: ‘Mensen vertellen soms makkelijker hun verhaal aan buitenstaanders. Ze willen hun naaste omgeving beschermen. Op zo’n moment beteken je echt veel. Heel wat mensen hebben angst voor de dood. Als je dan een beetje kan geruststellen, nabij zijn, doet dat deugd. Je maakt een verschil op een cruciaal moment in iemands leven. Ik herinner me een dame die altijd al reikhalzend uitkeek naar mijn komst om samen te gaan wandelen: zij in de rolstoel, ik erachter. Ze hield zo van de natuur. Tot de laatste snik hebben we dat kunnen doen, dat vergeet ik nooit. Ze genoot. Want dát is wat mensen in hun laatste fase me vooral leren: geniet. Ook van de kleine dingen. Dat is toch mooi?’
PNM of Pallatief Netwerk Mechelen
Palliatieve zorg is de zorg voor mensen voor wie uit medisch oogpunt gezien geen genezing of remissie meer te verwachten valt. Ze spitst zich toe op die mensen die zich in het eindstadium van hun ziekte bevinden.
Palliatief deskundigen staan ter beschikking voor informatie, overleg, advies en daadwerkelijke ondersteuning van de palliatieve patiënt en zijn naasten. Het team bestaat uit professionele zorgverleners en een groep vrijwilligers.
Tekst Kristel Bruynseels Foto’s Ann De Wulf
